Tỷ giá hối đoái là gì, làm sao để tính tỷ giá hối đoái?

Tỷ giá hối đoái là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính và thương mại quốc tế. Nó thể hiện tỷ lệ trao đổi giữa đơn vị tiền tệ của hai quốc gia hoặc khu vực kinh tế khác nhau. Trong bài viết này, VayOnlineNhanh sẽ giúp bạn tìm hiểu tỷ giá hối đoái là gì cũng như cách tính toán và tác động của nó đến nền kinh tế của một quốc gia.

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái là tỷ lệ giữa giá trị của một đơn vị tiền tệ của một quốc gia so với đơn vị tiền tệ của một quốc gia khác. Ví dụ, tỷ giá hối đoái giữa USD (đơn vị tiền tệ của Hoa Kỳ) và EUR (đơn vị tiền tệ của khu vực EU sử dụng chung đồng euro) là 1.20 USD/EUR, có nghĩa là một đô la Mỹ có thể trao đổi được với 1.20 Euro.

Tỷ giá hối đoái đóng vai trò quan trọng trong việc tính toán giá trị của các giao dịch thương mại quốc tế, đầu tư nước ngoài và các hoạt động tài chính khác. Chẳng hạn, khi một công ty Hoa Kỳ muốn mua hàng hóa từ một công ty ở Nhật Bản, họ phải trả tiền bằng đồng yen. Tỷ giá hối đoái sẽ xác định số tiền đô la Mỹ mà công ty Hoa Kỳ phải trả để mua hàng hóa đó.

Các tỷ giá hối đoái được quyết định thông qua các thị trường hối đoái, nơi mà cung và cầu của các đơn vị tiền tệ được cân nhắc. Tỷ giá này thường biến đổi liên tục theo thời gian và có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong kinh tế và đời sống của người dân.

Tỷ giá hối đoái có mấy loại?

Tỷ giá hối đoái có thể được phân loại theo một số tiêu chí khác nhau. Dưới đây là các loại tỷ giá hối đoái phổ biến:

Căn cứ vào giá trị tỷ giá

• Tỷ giá hối đoái thực: Phản ánh giá trị của một đơn vị tiền tệ dựa trên lạm phát, sức mua và khả năng cạnh tranh quốc tế của nước đó.
• Tỷ giá hối đoái danh nghĩa: Là tỷ giá của một loại tiền tệ không tính đến ảnh hưởng của lạm phát.

Căn cứ vào phương thức chuyển ngoại hối

• Tỷ giá thư hối: Là tỷ giá chuyển ngoại hối thông qua thư.
• Tỷ giá điện hối: Là tỷ giá chuyển ngoại hối thông qua các phương thức điện tử.

Căn cứ vào thời điểm giao dịch ngoại hối

• Tỷ giá mua: Là tỷ giá mua ngoại hối vào của ngân hàng.
• Tỷ giá bán: Là tỷ giá bán ngoại hối ra của ngân hàng.

Căn cứ vào kỳ hạn thanh toán

• Tỷ giá giao dịch kỳ hạn (FORWARDS): Là tỷ giá được tính toán và thỏa thuận giữa các tổ chức tín dụng trong biên độ quy định về tỷ giá kỳ hạn của Ngân hàng Nhà nước.
• Tỷ giá giao ngay (SPOT): Là tỷ giá thực hiện giao dịch ngay lập tức hoặc trong vòng hai ngày làm việc tiếp theo.

Căn cứ vào đối tượng xác định tỷ giá

• Tỷ giá thị trường: Được hình thành dựa trên quan hệ cung cầu trên thị trường hối đoái.
• Tỷ giá chính thức: Được xác định bởi Ngân hàng trung ương của quốc gia đó.

Tỷ giá hối đoái song phương

Tỷ giá hối đoái song phương hay Bilateral Exchange Rate là giá trị của một đồng tiền so với đồng tiền khác mà không tính đến vấn đề lạm phát giữa hai quốc gia. Khi tỷ giá hối đoái hiệu dụng (NEER) lớn hơn 1, đồng tiền đó sẽ mất giá (giảm giá) so với tất cả các đồng tiền khác. Ngược lại, khi NEER nhỏ hơn 1, đồng tiền đó sẽ tăng giá (được giá) so với tất cả các đồng tiền khác.

Tỷ giá hối đoái hiệu dụng

Tỷ giá hối đoái hiệu dụng, còn được gọi với cái tên NEER (Nominal Effective Exchange Rate) là một chỉ số trung bình của một đồng tiền so với các đồng tiền khác. Nó cho biết giá trị của đồng tiền đó so với một rổ các đồng tiền khác.

Tỷ giá hối đoái hiệu dụng được tính dựa trên trọng số được gán cho mỗi đồng tiền trong rổ, thường dựa trên thương mại hoặc khối lượng xuất nhập khẩu giữa các quốc gia. NEER cung cấp một cái nhìn tổng quan về giá trị của một đồng tiền trên thị trường quốc tế.

Cách tính tỷ giá hối đoái

Nếu đã tìm hiểu tỷ giá hối đoái là gì chắc hẳn bạn sẽ muốn biết làm sao để tính ra tỷ giá hổi đoái đúng không?. Để tính tỷ giá hối đoái, chúng ta cần dựa trên đồng tiền yết giá và đồng tiền định giá. Đồng tiền yết giá là đồng tiền có số đơn vị cố định là 1 đơn vị, trong khi đồng tiền định giá là đồng tiền có đơn vị thay đổi và phụ thuộc vào tình hình cung cầu trên thị trường.

Ví dụ: 1 AUD = 15.708 VND có nghĩa là 1 Đô la Úc đổi được 15.708 đồng, trong đó AUD là đồng tiền yết giá và VND là đồng tiền định giá.

Trên các thị trường hối đoái quốc tế, người ta thường sử dụng tỷ giá USD hoặc GBP so với đồng nội tệ. Để tính tỷ giá, phương pháp chéo tỷ giá được áp dụng thông qua 3 công thức sau:

• Công thức tính tỷ giá giữa 2 đồng tiền định giá: Yết giá/Định giá = (Yết giá/USD) / (Định giá/USD)
• Công thức tính tỷ giá giữa 2 đồng tiền yết giá: Yết giá/Định giá = (USD/Định giá) / (USD/Yết giá)
• Công thức tính tỷ giá giữa 2 đồng tiền yết giá và định giá: Yết giá/Định giá = (Yết giá/USD) / (USD/Định giá)

Bằng cách áp dụng các công thức trên, chúng ta có thể tính toán tỷ giá hối đoái giữa các đồng tiền khác nhau trên thị trường.

Những chế độ tỷ giá hối đoại phổ biến hiện nay

Tỷ giá hối đoái là cách mà một quốc gia quản lý đồng tiền của mình liên quan đến các đồng tiền nước ngoài và quản lý thị trường ngoại hối. Tỷ giá hối đoái ở mỗi nước và mỗi thời điểm là khác nhau. Dưới đây là những chế độ tỷ giá hối đoái phổ biến hiện nay:

Tỷ giá hối đoái thả nổi

Tỷ giá hối đoái thả nổi là chế độ tỷ giá linh hoạt, trong đó giá trị của một đồng tiền được phép dao động trên thị trường ngoại hối. Đồng tiền sử dụng tỷ giá thả nổi được gọi là đồng tiền thả nổi. Chế độ tỷ giá thả nổi có những ưu điểm vượt trội so với chế độ tỷ giá cố định.

Đặc biệt, tỷ giá thả nổi nhanh nhạy và có thể phản ứng linh hoạt với biến động trên thị trường, giúp cân bằng và làm dịu tác động của các cú sốc và chu kỳ kinh doanh nước ngoài. Chế độ tỷ giá thả nổi cũng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại quốc tế và sự tự do vốn.

Tỷ giá hối đoái cố định

Tỷ giá hối đoái cố định là chế độ tỷ giá khi giá trị của một đồng tiền được gắn với giá trị của một đồng tiền khác hoặc một thước đo giá trị khác như vàng, bạc, kim cương. Trong chế độ này, khi giá trị tham chiếu tăng hoặc giảm, giá trị của đồng tiền cố định cũng tăng hoặc giảm theo.

Chế độ tỷ giá cố định tạo ra sự ổn định và dễ dàng dự báo cho các hoạt động kinh doanh và đầu tư. Tuy nhiên, để duy trì chế độ tỷ giá cố định, các chính phủ cần can thiệp mạnh mẽ vào thị trường ngoại hối bằng cách mua bán đồng tiền hoặc thay đổi chính sách tiền tệ.

Tỷ giá hối đoái thả nổi có điều tiết

Tỷ giá hối đoái thả nổi có điều tiết là chế độ tỷ giá nằm giữa hai chế độ thả nổi và cố định. Trong chế độ này, tỷ giá hối đoái có thể linh hoạt nhưng chính phủ can thiệp để kiểm soát và ổn định tỷ giá hơn.

Thông thường, chính phủ sẽ thực hiện các biện pháp như mua bán đồng tiền, thay đổi lãi suất hoặc áp dụng các biện pháp kiểm soát vốn để ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái.Chế độ tỷ giá thả nổi có điều tiết được sử dụng để đảm bảo sự ổn định và tránh tình trạng bất ổn quá mức trong hệ thống tài chính quốc gia.

Phương pháp xác định tỷ giá hối đoái

Sau khi đã tìm hiểu tỷ giá hối đoái là gì ở trên, bạn đã có thể biết được đây là giá trị của một đơn vị tiền tệ và phụ thuộc vào cung và cầu của đồng tiền đó trên thị trường. Thay đổi trong cung cầu sẽ dẫn đến sự biến đổi của tỷ giá. Có nhiều phương pháp khác nhau để xác định tỷ giá trao đổi ngoại tệ, tùy thuộc vào mục đích kinh doanh và sự phát triển của thị trường tiền tệ, hàng hóa và dịch vụ.

Việc xác định tỷ giá chính xác cho phép các nhà kinh doanh xây dựng phương án kinh doanh tối ưu nhất. Có hai phương pháp chính để xác định tỷ giá trao đổi:

• Phương pháp dựa trên cơ sở ngang giá vàng (Gold parity): Phương pháp này so sánh hàm lượng vàng giữa hai đồng tiền với nhau để xác định tỷ giá. Tuy nhiên, phương pháp này hiện nay ít được sử dụng do giá trị vàng không còn là tiêu chí chính trong việc xác định tỷ giá hối đoái.
• Phương pháp dựa trên cơ sở cân bằng sức mua (Purchasing Power Parity): Phương pháp này so sánh sức mua giữa hai đồng tiền yết giá và định giá. Nó xem xét giá cả của hàng hoá và dịch vụ để xác định tỷ giá hối đoái. Phương pháp này hữu ích trong việc xây dựng phương án kinh doanh xuất nhập khẩu và các nghiệp vụ hải quan.

Tỷ giá hối đoái được thể hiện như thế nào?

Hiện nay, tỷ giá hối đoái được thể hiện bằng 2 phương pháp như sau:

Yết giá ngoại tệ trực tiếp

Tỷ giá hối đoái trực tiếp là phương pháp thể hiện tỷ giá hối đoái bằng cách so sánh giá trị của đồng tiền của một quốc gia với đồng tiền của một quốc gia khác. Phương pháp này thường được sử dụng trong giao dịch thương mại quốc tế và hoạt động đầu tư ngoại hối.

Để tính toán tỷ giá hối đoái trực tiếp, các ngân hàng và tổ chức tài chính theo dõi giá trị của một đồng tiền trong một đơn vị đồng tiền khác, thường là đô la Mỹ. Ví dụ, giá trị của đô la Mỹ trong đồng euro.

Cụ thể, để tính tỷ giá hối đoái giữa hai đồng tiền A và B, ngân hàng hoặc tổ chức tài chính xác định giá trị của mỗi đồng tiền trong đồng tiền thứ ba, thường là đô la Mỹ. Sau đó, họ tính tỷ lệ giữa giá trị của đồng tiền A và B dựa trên giá trị của chúng đối với đô la Mỹ.

Ví dụ: Nếu giá trị của đô la Mỹ trong đồng euro là 0,83 EUR/USD và giá trị của đô la Mỹ trong đồng yên Nhật là 110,52 JPY/USD, thì tỷ giá hối đoái giữa euro và yên Nhật sẽ được tính bằng cách chia giá trị của đồng tiền euro cho giá trị của đồng tiền yên Nhật trong đô la Mỹ:

• 1 EUR = (1/0,83) USD = 1,20 USD
• 1 JPY = (1/110,52) USD = 0,009 USD

Tỷ giá hối đoái giữa euro và yên Nhật sẽ là:

• 1 EUR = (1,20 USD/1) / (0,009 USD/1) = 133,33 JPY

Điều này có nghĩa là một euro sẽ được trao đổi với 133,33 yên Nhật.

Yết giá ngoại tệ gián tiếp

Tỷ giá hối đoái gián tiếp là phương pháp thể hiện tỷ giá hối đoái bằng cách so sánh giá trị của một đơn vị tiền tệ với một giỏ đồng tiền, thường là giỏ đồng tiền của các quốc gia có tầm ảnh hưởng lớn trên thị trường ngoại hối như đô la Mỹ, euro, yen Nhật và bảng Anh. Phương pháp này được sử dụng rộng rãi trong các chỉ số tỷ giá ngoại tệ quốc tế như chỉ số USD.

Ví dụ: chỉ số USD là chỉ số thể hiện giá trị của đồng tiền Mỹ so với giỏ đồng tiền của các quốc gia khác. Các ngân hàng và tổ chức tài chính theo dõi giá trị của giỏ đồng tiền này và tính toán chỉ số USD bằng cách sử dụng trọng số khác nhau đối với mỗi đồng tiền trong giỏ đồng tiền này.

Trong phương pháp yết giá ngoại tệ gián tiếp, việc tính toán tỷ giá hối đoái là phức tạp hơn so với phương pháp trực tiếp. Điều này do phương pháp gián tiếp thể hiện giá trị của một đơn vị tiền tệ thông qua giá trị trung bình của một giỏ đồng tiền, làm cho quá trình tính toán tỷ giá phức tạp hơn.

Ví dụ: Để tính tỷ giá hối đoái giữa đô la Mỹ và euro, chúng ta có thể sử dụng chỉ số USD và chỉ số EUR. Nếu chỉ số USD là 95 và chỉ số EUR là 110, tỷ giá hối đoái giữa đô la Mỹ và euro sẽ được tính như sau:

• 1 USD = (110/95) EUR = 1,16 EUR

Từ kết quả trên, ta có thể hiểu rằng một đô la Mỹ sẽ được trao đổi với 1,16 euro.

Phương pháp yết giá ngoại tệ gián tiếp cung cấp một cái nhìn tổng quan về giá trị của một đơn vị tiền tệ so với nhiều đồng tiền khác nhau. Điều này giúp theo dõi sự biến động của một đơn vị tiền tệ trong mối quan hệ với các đồng tiền quan trọng khác trên thị trường ngoại hối.

Những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái

Những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái có thể là một vấn đề phức tạp và đa chiều giúp bạn hiẻu rõ hơn tỷ giá hối đoái là gì. Có nhiều yếu tố kinh tế, tài chính và chính trị có thể ảnh hưởng đến sự biến động và thay đổi của tỷ giá hối đoái giữa các đồng tiền. Chúng ta sẽ xem xét đến một số yếu tố chính ngay dưới đây:

Lạm phát

Lạm phát là sự tăng giá của hàng hoá, làm mất giá trị của đồng nội tệ. Lạm phát ảnh hưởng mạnh mẽ đến tỷ giá hối đoái. Đất nước có tỷ lệ lạm phát thấp thường có đồng tiền có giá trị cao hơn, dẫn đến tăng tỷ giá hối đoái so với đất nước có tỷ lệ lạm phát cao.

Tình hình cung cầu ngoại tệ

Tiền tệ cũng chịu ảnh hưởng của quy luật cung-cầu trên thị trường. Khi sức mua cao hơn khả năng cung cấp, giá cả tăng, tỷ giá hối đoái cũng tăng và ngược lại.

Lãi suất

Lãi suất đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tỷ giá hối đoái. Lãi suất cho vay trong nước cao sẽ thu hút các nhà đầu tư vào một quốc gia, làm tăng tỷ giá hối đoái và giảm đồng nội tệ. Ngược lại, khi lãi suất cho vay giảm thì tỷ giá hối đoái cũng giảm.

Thu nhập của người dân

Thu nhập của dân cư trong nước ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến tỷ giá hối đoái. Khi thu nhập bình quân trong nước tăng, người dân có xu hướng sử dụng hàng ngoại nhập, làm tăng nhu cầu ngoại tệ và dẫn đến tăng tỷ giá hối đoái. Đồng thời, khi thu nhập của người dân tăng, mức sống cũng tăng lên, tỷ lệ lạm phát giảm và tỷ giá hối đoái tăng.

Nợ công

Nợ công là nợ của chính phủ, nợ quốc gia, là tổng số tiền mà chính phủ phải đi vay nhằm tài trợ cho các khoản thâm hụt ngân sách. Nếu một đất nước có nợ công tăng cao, quá khả năng thanh toán, đồng tiền mất giá và tỷ giá hối đoái giảm.

Cán cân thanh toán quốc tế

Cán cân thanh toán quốc tế là tất cả các giao dịch dưới hình thức tiền tệ của quốc gia này tới quốc gia khác, xác định sự di chuyển của dòng vốn nước ngoài. Cán cân thanh toán ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ giá hối đoái.

Tình hình chính trị

Nền chính trị ảnh hưởng đáng kể đến quyết định của các nhà đầu tư nước ngoài. Một đất nước ổn định, không chiến tranh sẽ giúp họ an tâm khi rót tiền vào xây dựng, thực hiện hoạt đđộng kinh doanh. Ngược lại, một đất nước có biến động chính trị có thể gây ra sự không ổn định và lo ngại cho các nhà đầu tư, dẫn đến sự suy yếu của đồng tiền và giảm tỷ giá hối đoái.

Chính sách tiền tệ

Chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương cũng ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái. Ngân hàng trung ương có thể can thiệp vào thị trường ngoại hối bằng cách mua và bán ngoại tệ để ổn định tỷ giá hoặc thúc đẩy biến động tỷ giá theo hướng mong muốn.

Ngoài ra, các biện pháp khác như điều chỉnh lãi suất, kiểm soát vốn ngoại, và áp dụng các biện pháp quản lý tỷ giá cũng có thể được sử dụng để ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái.

Sự ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế khác

Ngoài những yếu tố đã đề cập, tỷ giá hối đoái còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố kinh tế khác như tình hình thương mại quốc tế, mức độ mở cửa của nền kinh tế, ảnh hưởng của các hiệp định thương mại và đầu tư quốc tế, sự phát triển của ngành công nghiệp và dịch vụ, tình hình kinh tế toàn cầu, và các yếu tố khác.

Tác động của tỷ giá hối đoái lên nền kinh tế của một quốc gia

Tỷ giá hối đoái có tác động rát lớn đến nền kinh tế của một quốc gia. Biến động trong tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ, đầu tư nước ngoài, đầu tư trực tiếp, du lịch và giá cả hàng hóa. Dưới đây là ảnh hưởng của tỷ giá hối đọa đối với các lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của một quốc gia:

Tác động lên xuất nhập khẩu hàng hóa

Tỷ giá hối đoái có tác động trực tiếp đến giá cả và số lượng hàng hóa được xuất khẩu và nhập khẩu. Khi đồng tiền của một quốc gia giảm giá so với đồng tiền của đối tác thương mại, sản phẩm của quốc gia đó trở nên rẻ hơn trên thị trường thế giới. Điều này có thể dẫn đến tăng sản lượng xuất khẩu và giảm sản lượng nhập khẩu, góp phần cải thiện tình hình thương mại của quốc gia.

Tuy nhiên, nếu đồng tiền giảm giá quá mức, có thể tăng giá nguyên liệu nhập khẩu, làm tăng chi phí sản xuất và giảm lợi nhuận của doanh nghiệp.

Ngược lại, khi đồng tiền của một quốc gia tăng giá so với đồng tiền của đối tác thương mại, sản phẩm của quốc gia đó trở nên đắt hơn trên thị trường thế giới. Điều này có thể dẫn đến giảm sản lượng xuất khẩu và tăng sản lượng nhập khẩu, góp phần làm suy yếu tình hình thương mại của quốc gia.

Tác động lên đầu tư nước ngoài

Tỷ giá hối đoái cũng ảnh hưởng đến việc đầu tư nước ngoài. Khi đồng tiền của một quốc gia giảm giá so với đồng tiền của đối tác đầu tư, việc đầu tư vào quốc gia đó trở nên hấp dẫn hơn. Điều này có thể dẫn đến tăng lượng vốn đầu tư nước ngoài vào quốc gia đó, góp phần tăng trưởng nền kinh tế.

Tác động lên doanh nghiệp

Tỷ giá hối đoái có tác động đáng kể đến doanh nghiệp, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp lớn. Biến động tỷ giá hối đoái có thể tác động trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Đối với những doanh nghiệp có nợ vay bằng USD hoặc các đồng tiền ngoại tệ khác, biến động tỷ giá có thể gây ra lỗ chênh lệch tỷ giá khi đánh giá lại dư nợ gốc ngoại tệ, dẫn đến chi phí lỗ tỷ giá không mong muốn.

Những tác động trên chỉ là một số ví dụ về cách tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế của một quốc gia. Sự biến động của tỷ giá hối đoái có thể có tác động lớn và phức tạp, và nó thường được theo dõi và quan tâm trong lĩnh vực tài chính và kinh tế toàn cầu.

Tổng kết

Hy vọng những chía sẻ trong bài viết trên của VayOnlineNhanh đã giúp bạn có thể nắm rõ tỷ giá hối đoái là gì.

Nó không chỉ đơn giản là một chỉ số số liệu, mà còn là một yếu tố quan trọng trong quyết định kinh doanh và đầu tư. Hiểu về tỷ giá hối đoái và tác động của nó đối với kinh tế là một phần quan trọng trong việc quản lý rủi ro và tối ưu hóa cơ hội trong môi trường kinh doanh toàn cầu.